De verse gember die je bij Ekoplaza koopt, is afkomstig uit Peru. Daar telen biologische boeren gemberplanten op kleine percelen tegen de zonnige berghellingen. Op de juiste bodem, in het juiste klimaat: warm en vochtig. Maar, vroegen wij ons af, hoe staat het daar met de mensenrechten: krijgen boeren en werknemers een eerlijke prijs en een leefbaar loon? En is de werkomgeving veilig? Studenten van de hogeschool HAS Green Academy in 's-Hertogenbosch deden een risico-onderzoek. 

In de regio Junin, in een onherbergzaam junglegebied dat alleen met paard en wagen te bereiken is, telen Peruaans lokale boeren hun gemberplanten. Kleinschalig en informeel. Vaak heeft de boer zich de grond zomaar toegeëigend en worden voor de oogst familie en buren opgetrommeld. "Dit gebied heeft ook nog een negatief reisadvies vanwege de problemen met illegale drugshandel. Dit alles maakt inzicht in deze gemberketen vrij complex", vertelt Lorenzo van Nistelrooij, QA Officer bij Ekoplaza. 

Ekoplaza focust zich op het naleven van mensenrechten in de voedselketen van elk stuk fruit of groente dat in de winkels ligt. Eerlijk voedsel betekent immers ook dat je zorgvuldig omgaat met de mensen in de keten. Lorenzo: "Om een beeld te krijgen van het Peruaanse deel van onze gemberketen hebben twee Spaanssprekende studenten van de HAS literatuuronderzoek gedaan en interviews gehouden met de boeren, werknemers en de verwerkingsfabrieken, coöperaties, exporteurs/leveranciers en andere betrokken organisaties."

Samenwerken in de keten
De gemberteelt verhoogt de toekomstkansen van de lokale bevolking, door het groot aantal arbeidsplaatsen voor man én vrouw. Het HAS-onderzoek richtte zich op mogelijke verbeterpunten. In grote lijnen is de uitkomst dat de werknemers veel overuren maken, zich soms onveilig voelen en dat de boeren vaak geen officieel contract hebben met hun afnemers. Waardoor ze ook geen recht hebben op sociale regelingen van de overheid, zoals een ziektekostenverzekering. "Nu we de knelpunten helder hebben, kunnen we daarmee aan de slag", vervolgt Lorenzo. "Dat doen we in overleg met onze Peruaanse gemberleveranciers BeFair Bio en La Grama. Deze laatste is vlakbij, in Pichanaqui gevestigd en kent de lokale situatie. Wij kijken toch met een westerse bril, waardoor je zaken mogelijk verkeerd inschat. Natuurlijk kunnen we niet alles ineens veranderen, maar door samenwerking in de keten willen we op zijn minst aanzetten tot actie. Daarvoor gaan we een programma opstellen: allereerst de boeren de noodzaak van een contract uitleggen. En het personeel bescherming bieden, door compensatie van overuren te bespreken en controle op arbeidstijden. We gaan ook een klachtenlijn organiseren, waar klokkenluiders onveilige situaties anoniem kunnen melden."

Biodynamisch stimuleren
Een deel van de Peruaanse gember die Ekoplaza ontvangt is biodynamisch en afkomstig van boeren met het internationale Demeter-keurmerk. "Dan zijn zaken zoals eerlijk loon en veilige arbeidsomstandigheden beter geregeld, want Demeter controleert ook op de Social Responsibility Standard", vertelt René Oosting, coördinator inkoop Aardappelen, Groenten en Fruit. "Daarom is ons plan om binnenkort alleen nog Demeter-gember af te nemen. Zo hopen we boeren te stimuleren om een formeel contract te regelen. Demeter stelt bovendien ook eisen aan wisselteelt, zodat je de grond niet uitput. Meerdere gewassen verbouwen, betekent ook een beter inkomen voor de boeren. Dus het heeft niet alleen een ecologisch voordeel, maar is ook in het belang van de mensenrechten."

"Het totale gemberaanbod van Ekoplaza zal overigens flink toenemen", besluit René, "want naast Demeter-gember zijn er vaste afspraken gemaakt voor de inkoop van Fairtrade-gember." 

Meer lezen over hoe Ekoplaza zich inzet voor mensenrechten? 
Lees meer over mensenrechten