Nederland is voor weidevogels een heel belangrijk broedgebied, maar waarom zijn er dan toch steeds minder weidevogels in ons land? De weilanden in het lage deel van Nederland bieden de weidevogels precies wat ze nodig hebben: vochtige weilanden, een hoog waterpeil en veel kruiden en bloemen, met het bijbehorende voedsel in de vorm van insecten. De laatste 50 jaar is het landschap en de samenleving echter flink veranderd. De landbouw, waaronder de melkveehouderij, is intensiever geworden. Er is meer raaigras en de waterpeilen zijn lager zodat er eerder gemaaid kan worden. Ook de afname van de landbouwgronden voor woningbouw en industrie heeft gevolgen voor de weidevogel. Dit alles zorgt er voor dat de stand van de weidevogels elk jaar met 5% achteruit gaat. Vogelbescherming Nederland doet er alles aan om die 5% achteruitgang terug te dringen. Deels draait het om politieke lobby, maar ze werken ook heel direct samen met boeren. Dit zijn allemaal boeren die een deel van hun land voor weidevogels beheren. 

Ekoplaza heeft samen met Vogelbescherming Nederland een weidevogelkaas ontwikkeld. De melk voor deze kaas is afkomstig van boeren die hun land inrichten conform de eisen rondom weidevogelbeheer. Ze stellen een deel van hun land beschikbaar aan de weidevogels om te nestelen en hun jongen groot te brengen. Hier krijgen zij een vergoeding voor. De melk wordt speciaal voor deze kaas apart opgehaald om te verkazen. Alle boeren die de melk voor deze kaas leveren, zijn gevestigd in de omgeving van Rouveen. Dit is ook de plek waar de kaasmakerij gevestigd is en de Weidevogelkaas gemaakt wordt. Boer Wicher en boer Willem zijn allebei weidevogelboer en vertellen graag over hun bedrijf en weidevogelbeheer. 

Buurmannen Willem & Wicher
Wicher Hoeve woont samen met zijn vrouw Aaltje sinds 2008 op de boerderij in Rouveen. Het is een familiebedrijf, wat sinds de overname van Wicher en Aaltje uitgebreid is. "Toen wij het bedrijf overnamen, was het nog een gangbaar bedrijf. Wij hebben vrij snel de overstap naar biologisch gemaakt. We vonden het werken met kunstmest en bedrijvingsmiddelen niet fijn en wilden het graag anders doen dan anderen, waarbij onze grote liefde voor natuur ook een rol speelde." In een omschakelperiode van 1,5 tot 2 jaar wordt het bedrijf omgezet naar een biologisch bedrijf. Pas na deze tijd mag je jezelf biologische boer noemen en biologische melk leveren. "Er moet een knop om, anders gaat het je niet lukken. Het land krijgt 1,5 jaar de tijd om vrij te worden van de bestrijdingsmiddelen die nog in de grond zitten. Het was een spannende periode, waarin we heel veel geleerd hebben. Maar we zijn achteraf zo blij met deze beslissing en hebben er nooit spijt van gehad!"

Naast biologische boer, is Wicher ook weidevogelboer. "Ongeveer 10 jaar geleden zijn we gestart met het beheren van ons land voor de weidevogels. En waarom? Mijn interesse voor (weide)vogels was er altijd al. Toen ik nog jong was, zagen we in het land vaak de fazant, patrijs, kieviet, grutto, tureluur of kemphaan. Daar had ik zo'n heimwee naar en zo is het idee ontstaan om te starten met weidevogelbeheer. Ik vind het prachtig en geniet er echt van! Mijn percelen die ik voor weidevogels beheer liggen niet aan de stal, hier zijn teveel boomen en weidevogels zitten meer in een open gebied. Wij wonen in het slagenlandschap van Rouveen. Er zijn er tussen onze weilanden diverse bomensingels, waar de zangvogels en hazen hun verblijf hebben. Daarom liggen mijn percelen waar ik aan weidevogelbeheer doe een stukje verderop. Deze percelen liggen vast aan het land van Willem en daarom werken wij op bepaalde vlakken voor het weidevogelbeheer samen."

Willem is de 'buurman' van Wicher en zoals Wicher zegt werken ze veel samen. "Toen wij 38 jaar geleden startten met ons bedrijf (overname van ouders) waren wij een gangbaar melkveebedrijf met een grupstal. Ons bedrijf zat toen nog in het dorp, maar ruim 17 jaar geleden hebben we ons bedrijf naar het buitengebied verplaatst. Ook toen waren we nog een gangbaar bedrijf, maar toen zijn we van een grupstal overgegaan naar een potstal. Naast dat ik boer was, had ik ook een eigen klussenbedrijf in stalbouw. Zo heb ik onze eigen stal ook gebouwd. Doordat ik nog 4 dagen in de week in de bouw werkte, nam mijn vrouw grotendeels het werk van de boerderij op zich. 4 jaar geleden ben ik gestopt met mijn werk in de bouw en ben ik mij ook volledig gaan focussen op de boerderij. In die tijd zijn wij omgeschakeld naar een biologisch melkveebedrijf. Omdat wij al bijna geheel biologisch werkten, duurde de omschakeling niet zo lang en zijn we nu zo'n 2 tot 3 jaar biologisch."

Weidevogelboer: wat houdt dat in? 
Net zoals Wicher is Willem nu ook zo'n 10 jaar weidevogelboer. Willem is met weidevogelbeheer gestart toen hij nog een gangbaar bedrijf had. "Tja, als jochies hadden wij al een natuurclub: De Fluitende Merel, dus de interesse voor natuur is er altijd al geweest. Tijdens de bouw van de stal werden we aangesproken om iets aan natuurbeheer te gaan doen en op een gegeven moment liep er iemand in ons land op zoek naar nesten. Zij stimuleerde ons om te starten met weidevogelbeheer, en zo zijn we 10 jaar geleden gestart. In de loop van de jaren is het weidevogelbeheer steeds een beetje uitgebreid". Weidevogelboer ben je niet zomaar, je moet er een aantal dingen voor 'laten' om weidevogelboer te mogen zijn. Oftewel, wat mag je er allemaal voor doen om weidevogelboer te zijn? Willem en Wicher beheren allebei een deel van hun land voor weidevogels: Wicher 20% en Willem 15%. Het weidevogelseizoen loopt van half maart tot half juni, waardoor de koeien pas na 15 juni op het land mogen waar de weidevogels gebroed hebben. Daarnaast ben je als weidevogelboer verplicht in je land (greppel) plas-dras aan te leggen: het land/de sloten van half februari tot half juni onder water zetten. Er staat dan zo'n 5 tot 20 cm water op het land. De weidevogels gebruiken dit om voedsel te zoeken, te baltsen, te slapen en te ruien. En een deel van het land is tot 15 juni kruidenrijk grasland. Er mag pas gemaaid worden nadat alle weidevogels weer uitgevlogen zijn, meestal half juni. 

Al het eerder genoemde resulteert in een prachtig landschap, wat in het weidevogelseizoen vol zit met weidevogels en nesten. Wicher had vorig weidevogelseizoen 50 tot 60 nesten, waarvan de kieviet de meeste nesten had. "De tureluur, wulp, grutto en scholekster zijn daarnaast de meest voorkomende weidevogels bij ons in het land. Soms zijn de nesten van bepaalde weidevogels zo moeilijk te vinden, dat we met een warmtecamera op zoek gaan." Willem had vorig weidevogelseizoen 30 nesten, van onder andere de wulp en grutto. Helaas zijn de jongen van de scholekster de laatste jaren niet groot geworden. Willen en Wicher hebben helaas ook te maken met predatie. Samen proberen ze dit te voorkomen door bijvoorbeeld het land te rasteren: hiermee proberen ze vossen tegen te houden. Maar ook roofvogels en ooievaars zijn op de jongen uit, waardoor een deel van de jongen het helaas niet overleven.

Wanneer de jongen van de 'big five' (grutto, wulp, kieviet, tureluur en scholekster) uit het ei zijn, moeten ze zichzelf direct redden. Ze komen niet meer terug in het nest en moeten zelf op zoek naar voedsel. Behalve de scholeksterkuikens, die worden door de oudervogels gevoerd. Bij de leeuwerik en andere kleine weidevogels blijven de jongen nog ongeveer 3 weken in het nest zitten en worden door de oudervogels gevoerd. Het duurt 3 tot 4 weken voordat de kuikens kunnen vliegen. En als ze dan kunnen vliegen, trekken ze met hun ouders naar de overwinteringsplekken. De meeste weidevogels zijn dus vaak maar voor een korte periode in Nederland. Half juni, wanneer alle weidevogels uitgevlogen zijn, is voor Willem en Wicher het moment dat ze hun land weer mogen maaien, omdat dan alle nesten leeg zijn en de kuikens vliegensvlug zijn. 

Toekomstdromen
Willen en Wicher hebben allebei een prachtig bedrijf, maar zijn er ook nog toekomstdromen? "Omdat wij (Wicher en Aaltje) geen kinderen hebben, zijn we vroegtijdig op zoek gegaan naar een geschikt persoon om ons bedrijf in de toekomst over te nemen. We zijn erg blij dat we al een opvolger hebben. Jarno is 23 jaar en werkt al een tijd mee in ons bedrijf. Hij zit nu ook in de maatschap en neemt het van ons over als wij ermee stoppen. We leren veel van elkaar, een jonger persoon denkt anders dan een ouder persoon en dat vinden wij niet verkeerd. We geven het over 8 tot 10 jaar met vertrouwen over en genieten er nu erg van hoe hij met alles meedenkt. En natuurlijk hopen wij dat u als consument de noodzaak ziet om de weidevogels te helpen en daarom de lekkere weidevogelkaas koopt."

De toekomstdroom van Willem en zijn vrouw is grotendeels vervuld. "Met onze 49 koeien hebben we een rustig, fijn leven en een goed inkomen. Ons streven is om de Schepping zo natuurlijk mogelijk te beheren en de kringloop zo sluitend mogelijk. En onze opvolger? Dat wordt spannend, want die hebben we nog niet!"